Bia Đồng khởi Mỹ Long 14/9

Ngược dòng lịch sử cách đây đúng 62 năm, mặc dù Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, song đế quốc Mỹ âm mưu chia cắt lâu dài nước ta bằng cách dựng lên chính quyền bù nhìn Ngô Đình Diệm ở miền Nam Việt Nam và ráo riết thực hiện chiến dịch “đồng tâm diệt cộng”, xã Mỹ Long bị liệt vào điểm đen của địch. Thực hiện Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng và chỉ đạo của Xứ ủy, liên Tỉnh ủy Nam bộ, ngày 08/9/1960, tại khu rừng Long Toàn, trong cuộc họp Ban Thường vụ Tỉnh ủy, do đồng chí Trần Văn Long (Mười Dài), Bí thư Tỉnh ủy chủ trì, Tỉnh ủy chọn xã Mỹ Long, Hiệp Mỹ, Hiệp Thạnh làm điểm của huyện Cầu Ngang và của tỉnh, trong đó chọn xã Mỹ Long làm trọng điểm. Đồng thời, giao trách nhiệm cho chi bộ và Nhân dân xã Mỹ Long “tự lực bằng bạo lực quần chúng, kết hợp vũ trang, binh vận giành cho được chính quyền, giải phóng xã Mỹ Long”.

Thực hiện sự chỉ đạo trên, cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân xã Mỹ Long (nay là các xã Mỹ Long Nam, Mỹ Long Bắc và thị trấn Mỹ Long), dưới sự lãnh đạo của Đảng đã nhất tề nổi dậy giải phóng xã nhà, giành lấy chính quyền về tay Nhân dân. Từ 23 giờ, ngày 13/9/1960 đến 02 giờ, ngày 14/9/1960, hàng ngàn quần chúng nhân dân từ các xóm ấp tập trung tại nhà chị Ba Thơi, Ngã ba Máy Chà, ấp Nhứt dự buổi mít tinh thị uy, đến sáng 14/9/1960 cùng với lực lượng du kích, dân quân Mỹ Long siết chặt vòng vây, xạ kích vào đồn dân vệ tề xã, kết hợp phát loa kêu gọi binh lính đầu hàng. Mặc dù địch phản kháng quyết liệt làm 03 người hy sinh là chị Chín Bẩm, anh Tư Pháo, anh Ba Nhiên và 14 người khác bị thương nhưng với kế sách nghi binh kết hợp đưa gia đình binh lính đi trước, cán bộ và lực lượng xung kích áp sát phía sau tiến công tề xã đã buộc địch đầu hàng, giao chính quyền. Khởi nghĩa thắng lợi đúng 17 giờ chiều, ngày 15/9/1960, ta bắt sống 40 tên dân vệ, thu 32 súng, nhiều đạn dược cùng toàn bộ quân trang, quân dụng và các thiết bị chiến tranh khác. 

Thắng lợi Đồng khởi Mỹ Long có ý nghĩa lịch sử to lớn, đã góp phần đánh bại chiến tranh đơn phương của Mỹ, Ngụy. Chẳng những tạo nên thế lực mới của chi bộ, quân, dân Mỹ Long mà còn có giá trị thúc đẩy cổ vũ phong trào cách mạng trong tỉnh; quan trọng nhất là mở ra thời kỳ nâng cao phong trào cách mạng từ thế bị động, bảo vệ thành quả cách mạng chuyển sang thế chủ động tiến công. Việc Mỹ Long giải phóng đã phá vỡ một mảng quan trọng trong hệ thống kềm kẹp của địch ở Cầu Ngang nói riêng và cả tỉnh Trà Vinh nói chung và là một mô hình mẫu mực của việc kết hợp ba mũi giáp công quân sự, chính trị và binh vận. Đồng Khởi 14/9/1960 đã khẳng định sự đúng đắn của tinh thần tự lực, chiến đấu kiên cường, dũng cảm, sáng tạo, mưu trí của cán bộ, đảng viên và Nhân dân Mỹ Long nói riêng, huyện Cầu Ngang nói chung trong cuộc đấu tranh giáp mặt với quân thù, nhằm giành và giữ chính quyền cách mạng, phong trào có tầm quan trọng đặc biệt, là một mốc son lịch sử, khởi điểm thắng lợi đầu tiên cho Đồng khởi trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, góp phần xứng đáng cùng quân, dân cả nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Để ghi nhớ công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong cuộc Đồng khởi 1960, năm 1998 Ban Thường vụ Huyện ủy có chủ trương xây dựng “Bia Đồng khởi Mỹ Long 14/9/1960” và hoàn thành vào năm 2000. Di tích tọa lạc tại khóm 1, thị trấn Mỹ Long, với diện tích rộng 1.787m2, di tích gồm các hạng mục chính như: Bia Đồng khởi Mỹ Long 14/9, bảng vàng ghi tên 66 liệt sĩ, cổng, hàng rào di tích…, được Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 2225/QĐ-UBND, ngày 25/10/2019 xếp hạng di tích Đồng khởi Mỹ Long 14/9/1960 là di tích lịch sử cấp tỉnh. Di tích Đồng khởi không chỉ là nơi ghi dấu những chiến công oanh liệt, tưởng nhớ sự hy sinh anh dũng của cha anh ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc mà còn là bài học lịch sử quý giá, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, Bia Đồng khởi Mỹ Long 14/9/1960 được công nhận di tích cấp tỉnh là niềm vinh dự của Đảng bộ và Nhân dân huyện Cầu Ngang nói chung, các xã Mỹ Long nói riêng, đây là địa điểm minh chứng lịch sử cho Mỹ Long vùng đất giàu truyền thống cách mạng, giáo dục truyền thống, lòng yêu nước cho thế hệ trẻ trên địa bàn huyện.

Bảng vàng ghi tên liệt sĩ

Thời gian tới để bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử của di tích gắn với giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, huyện đề ra một số giải pháp trọng tâm:

Một là, nâng cao trách nhiệm các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương và các ngành chức năng đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động đến mọi tầng lớp nhân dân trên địa bàn có trách nhiệm bảo vệ, không được xâm phạm đến di tích. 

Hai là, chỉ đạo các chi, đảng bộ tiếp tục phổ biến nội dung diễn biến phong trào Đồng khởi Mỹ Long 14/9/1960 cho cán bộ, đảng viên trong những kỳ sinh hoạt lệ chi bộ; các ngành đoàn thể có kế hoạch tuyên truyền, phổ biến cho đoàn viên, hội viên và nhân dân trong các kỳ sinh hoạt chi, tổ hội; chỉ đạo Hội Cựu Chiến binh, Đoàn Thanh niên các cấp tổ chức sinh hoạt cho hội viên và đoàn viên thanh niên trong những chuyến về nguồn, kể chuyện truyền thống; Ban Tuyên giáo Huyện ủy có các tin, bài đăng tải trong quyển Thông tin tư tưởng; tuyên truyền tốt việc di tích lịch sử Đồng khởi Mỹ Long được công nhận là di tích cấp tỉnh… làm cho cán bộ đảng viên và Nhân dân hiểu rõ lịch sử đấu tranh của Đảng, mà cụ thể là truyền thống của Đảng bộ Mỹ Long nói riêng, huyện Cầu Ngang nói chung.

Ba là, tổ chức họp mặt gắn với gặp gỡ nhân chứng sống từng lãnh đạo, tham gia phong trào Đồng khởi để kể lại quá trình đấu tranh anh dũng của dân, quân xã Mỹ Long cho đảng viên, đoàn viên, hội viên tiếp thu; phối hợp tăng cường công tác bảo tồn, tôn tạo di tích Đồng khởi; thường xuyên làm tốt công tác bảo vệ cảnh quan môi trường, duy trì di tích giữ được hình ảnh thông thoáng, trang nghiêm phục vụ công tác tham quan, những chuyến về nguồn, nói chuyện lịch sử…

Bốn là, nghiên cứu đưa di tích lịch sử Đồng khởi Mỹ Long 14/9/1960 vào danh mục phát triển văn hóa du lịch gắn liền với các địa danh, di tích lịch sử nhằm giới thiệu cho du khách thập phương tổ chức những chuyến về nguồn, tham quan tìm hiểu các giá trị lịch sử đấu tranh cách mạng Đảng bộ và Nhân dân huyện Cầu Ngang góp phần giúp cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ hôm nay có nhận thức đúng đắn về lịch sử quê hương, phát huy truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”, tiếp bước phát huy mạnh mẽ truyền thống phong trào Đồng khởi năm xưa.

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra của cơ quan chức năng; làm tốt việc  phát hiện biểu dương những tổ chức, cá nhân tích cực, đồng thời phê phán, xử lý nghiêm những biểu hiện tiêu cực, những trường hợp vi phạm làm ảnh hưởng xấu đến di tích.