Theo diễn biến của lễ hội Cúng biển Mỹ Long thường niên được diễn ra trong 03 ngày (mùng 10-12 tháng 5 âm lịch), ngày mùng 10 tháng 5 âm lịch được xem như ngày đầu tiên của hội. Trong ngày đầu tiên này, những người trong Ban Hội Miếu Bà Chúa Xứ hay còn gọi là Ban Hương chức tất bật chuẩn bị cho lễ: vệ sinh, trang trí, chuẩn bị cơm tươm tất tiếp đãi hàng chục ngàn khách thập phương. Nhưng lo lắng nhất vẫn là việc tập hợp đoàn ghe để sáng sớm ngày mai ra biển làm lễ Nghinh Ông, tất cả những người phục vụ cho lễ hội đều là thành viên tự nguyện. Sau ngày mùng 10 tháng 5 âm lịch được xem như ngày nhóm hội, buổi lễ Nghinh Ông chính thức bắt đầu từ tờ mờ sáng ngày 11 tháng 5 âm lịch. Sau khi đoàn ghe Nghinh Ông từ biển trở về là Ban Hội Miếu tổ chức phần cúng lễ tại làng, các chủ thuyền cúng ngay tại thuyền mình, riêng phần lễ cúng của làng là cúng tiền hiền, hậu hiền. Việc tiếp và đãi khách thập phương là niềm vui với người đi biển, họ chia sẻ với nhau ly rượu chung trà và cả những lời chúc tốt đẹp. Có thể nói, ngày cúng biển là ngày vui hơn tết của ngư dân, đến chiều khi mặt trời lặn là bắt đầu vào lễ tế Chúa Xứ Nguyên Nhung, tại buổi lễ này, một vị trong Ban hương chức đọc văn tế và lễ xướng, dịp này có nhiều tiết mục văn nghệ theo thể loại hát bội rất sôi động, đặc biệt là màn các cô bóng múa bông rất sôi động và hấp dẫn. Những năm gần đây, mỗi năm cúng biển, Phòng Văn hóa Thông tin, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Cầu Ngang cùng với địa phương tổ chức các chương trình văn nghệ phục vụ, góp phần đẩy lùi các trò chơi mê tín. Phần cuối cùng là lễ cúng chánh tế, bắt đầu 12 giờ khuya cùng ngày, lễ cúng là 01 con heo, 02 mâm xôi, rượu và trà, điều khiển buổi lễ cúng là một ngư dân cao tuổi, có uy tín trong làng, học trò lễ và dàn nhạc ngũ âm là những người đàn ông được chọn trong số ngư dân địa phương. Ngày thứ ba tức là đến sáng ngày 12 tháng 5 âm lịch là lễ nghinh Ngũ phương. Lần này thì người ta khiêng kiệu đi đường bộ, vừa đi vừa đánh trống vòng theo 5 hướng qua chợ Mỹ Long và các ấp lân cận. Đúng giờ Ngọ, ban tổ chức đặt heo quay lên chiếc tàu được chuẩn bị sẵn có hình dáng, màu sắc giống như tàu thật, trong tàu có đủ tài công, thủy thủ và các vật dụng đi biển làm bằng thủ công. Khi tàu chở đầy đủ lễ vật: heo cúng, gạo, muối; lúc đó vị pháp sư “điều binh khiển tướng” xuống tàu chở “chư vị” để tống ra khơi, tàu dần trôi theo dòng nước mang theo lời nguyện cầu gởi gắm của dân làng ven biển một năm mưa thuận gió hòa, đến khi mọi người dự lễ trên bờ không còn nhìn thấy chiếc tàu vừa thả nữa thì một hồi trống bãi chầu vang lên, kết thúc lễ…

Một phần trong nghi thức Tống tàu ra biển của Lễ hội Cúng biển Mỹ Long năm 2019 (ngày 12.5 âm lịch)

Được biết năm 2020 là năm thứ 2 Lễ hội Nghinh Ông được tổ chức quy mô cấp tỉnh do UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Cầu Ngang tổ chức thực hiện. Theo kế hoạch, Lễ hội Cúng biển Mỹ Long năm 2020 sẽ diễn ra từ ngày 26/06 - 02/07/2020 tại thị trấn Mỹ Long, huyện Cầu Ngang với các hoạt động như: Tuần lễ hội chợ thương mại; không gian ẩm thực miền biển; hội thi tiếng hát hay tỉnh Trà Vinh; các giải thể thao, trò chơi dân gian; tọa đàm “bảo tồn phát huy giá trị di sản Lễ hội Cúng biển Mỹ Long trong phát triển du lịch”… Theo ông Dương Hoàng Sum, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh: Thực hiện kế hoạch của Tỉnh ủy Trà Vinh, nhằm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị “Về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, trong đó tỉnh Trà Vinh xác định phát triển du lịch đến năm 2025 trở thành ngành kinh tế quan trọng và phấn đấu đến năm 2030, du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành, lĩnh vực khác của tỉnh cùng phát triển; đồng thời để thực hiện nhiệm vụ phát triển du lịch là 01 trong 03 nhiệm vụ đột phá của tỉnh, nên việc tổ chức các hoạt động thương mại - ẩm thực, kết nối du lịch gắn với kỷ niệm 101 năm Lễ hội Cúng biển Mỹ Long năm 2020 là sự kiện nhằm kích cầu, thu hút khách du lịch; tạo cơ hội để giới thiệu về văn hóa, lễ hội, du lịch tỉnh Trà Vinh đến du khách trong và ngoài tỉnh cũng như quốc tế. Tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân gặp gỡ, liên kết, trao đổi kinh nghiệm trong kinh doanh du lịch, thương mại; kết nối giao thương giữa các địa phương trong vùng, góp phần giới thiệu sản phẩm đặc trưng, đặc sản đến khách tham quan. Đặc biệt, đây còn là dịp để tỉnh giới thiệu những nét đặc trưng, giá trị nổi bật về lễ hội dân gian, góp phần phát huy các giá trị, các di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh. Hướng đến giai đọan 2025 - 2030 tỉnh sẽ nâng tầm Lễ hội Nghinh Ông lên quy mô cấp vùng theo Quyết định số 918/QĐ-UBND, ngày 11/5/2018 của UBND tỉnh Trà Vinh.

Trung Kiên